Thưa PGS.TS Nguyễn Lân Trung, tiếng nói, ch�?viết là của cải vô cùng quan trọng và quý giá của bất k�?dân tộc nào trên th�?giới, là niềm t�?hào của mỗi dân tộc. Tiếng Việt của dân tộc Việt Nam cũng như vậy. Trải qua các giai đoạn phát triển, Tiếng Việt của chúng ta đã được hình thành và có vai trò như th�?nào?

�?Tiếng Việt có một lịch s�?hình thành lâu dài, s�?ra đời, tồn tại và phát triển của ch�?viết tiếng Việt cũng là một n�?lực rất lớn của biết bao th�?h�? Lấy ví d�?suốt 1.000 năm Bắc thuộc, Việt Nam chịu ảnh hưởng sâu nặng của tiếng Hán, nhưng rồi chúng ta cũng có ch�?viết riêng, đó là chữ�?Nôm �?h�?thống văn t�?ng�?t�?dùng đ�?viết tiếng Việt, dựa trên cơ s�?ch�?Hán tạo ra các ch�?mới b�?sung cho việc viết và biểu đạt các t�?thuần Việt không có trong b�?ch�?Hán ban đầu. Rồi đầu th�?k�?17, khi các tu sĩ Phương Tây Dòng Tên vào truyền giáo �?nước ta, h�?đã bắt đầu xây dựng phương pháp ghi âm tiếng Việt bằng ch�?cái Latinh, làm tiền đ�?cho c�?một quá trình lâu dài hình thành và phát triển nên ch�?Quốc ng�?

Dù trải qua không ít thăng trầm, nhưng nhân dân ta đã luôn làm tất c�?đ�?bảo tồn ngôn ng�? ngôn ng�?nói và ngôn ng�?viết, hồn cốt của dân tộc. Ngôn ng�?là công c�?của tư duy, của giao tiếp, ngôn ng�?đồng thời là công c�?đ�?truyền tải c�?một nền văn hóa, một tinh thần dân tộc. Câu nói “Tiếng Việt còn, nước Nam còn�?luôn văng vẳng bên ta, khẳng định vai trò vô cùng quan trọng của ngôn ng�?dân tộc.

Trải qua thời gian, người dân Việt Nam không ngừng gi�?gìn, cải tiến tiếng Việt, làm cho tiếng nói của dân tộc ngày càng giàu và đẹp, luôn là niềm t�?hào của con người Việt Nam trước bạn bè quốc t�? Vậy, Tiếng Việt gi�?v�?trí như th�?nào trong việc phát triển đất nước, thưa ông?

�?Trong lịch s�?phát triển dân tộc, chúng ta luôn có được một quan điểm đúng đắn, nhất quán v�?s�?mệnh bảo tồn, duy trì và phát triển tiếng Việt. Còn nh�?t�?những ngày đầu tiên, ngay sau thắng lợi của cuộc Cách mạng Tháng Tám, khi giặc đói còn đang hoành hành khắp nơi, H�?Ch�?tịch đã kêu gọi đồng bào bên cạnh nhiệm v�?chống giặc ngoài, giặc đói còn phải chống c�?giặc dốt nữa. Phong trào Bình dân học v�?xóa nạn mù ch�?với phương châm “người biết ch�?dạy người chưa biết chữ�?đã mang lại con ch�?cho biết bao người dân.

Ngôn ng�?là một cấu phần của văn hóa, ngôn ng�?truyền tải văn hóa, các loại hình văn hóa ngh�?thuật, những giá tr�? những nét đặc thù văn hóa được th�?hiện thông qua ngôn ng�?và bằng ngôn ng�? Chúng ta t�?hào có được một kho tàng văn thơ tiềm tàng, một nền văn học đ�?s�?làm nên những giá tr�?nhân văn của dân tộc. Ngôn ng�?góp phần quan trọng phát triển khoa học k�?thuật, công ngh�? với một h�?thống thuật ng�?của riêng mình. Không phải bất c�?đất nước đang phát triển nào cũng đều có th�?giảng dạy �?tất các các cấp học, các bậc học bằng tiếng m�?đ�?của dân tộc mình.

Tiếng Việt đã góp phần tạo nên bản sắc Việt Nam trong suốt quá hình thành và phát triển dân tộc, là nhân t�? là chìa khóa tạo nên s�?thống nhất, hòa hợp, đoàn kết trong đấu tranh giải phóng dân tộc và xây dựng đất nước Việt Nam, tiếng nói Việt Nam luôn là niềm t�?hào vang lên trên các diễn đàn, trên trường quốc t�?

Gi�?gìn và làm giàu tiếng Việt là trách nhiệm của toàn dân. Song, cuộc sống phát triển không ngừng trong bối cảnh s�?thâm nhập mạnh m�?của tiếng nước ngoài, tiếng Việt trong quá trình s�?dụng đã đặt ra rất nhiều thách thức liên quan đến tính toàn vẹn, s�?trong sáng và phong phú. Liệu có phải ý thức gi�?gìn tiếng Việt có lúc, có nơi còn chưa được quan tâm đúng mức? 

�?Th�?giới ngày nay là một th�?giới phẳng, s�?giao lưu giữa các th�?tiếng, s�?thâm nhập của một ngôn ng�?nước ngoài vào là không tránh khỏi và ngày càng diễn ra với tốc đ�?cao hơn, nhưng ta nên coi đó là một tất yếu, mặt khác s�?giao thoa ngôn ng�?đó còn có th�?mang lại nhiều điểm tích cực cho s�?phát triển của mỗi quốc gia. Vấn đ�?là thái đ�?và s�?ứng x�?của chúng ta như th�?nào trước những xung đột nếu có đó. Việt Nam cũng không nằm trong ngoại l�? s�?“xâm nhập�?của các ngoại ng�? đặc biệt là tiếng Anh vào nước ta là rất mạnh m�? đôi lúc gây ra một tình trạng có th�?nói là “lộn xộn�?quá mức. 

Chúng ta đã thấy trong cuộc sống và ngay c�?tại các diễn đàn khoa học s�?lạm dụng tiếng nước ngoài, s�?s�?dụng chắp vá, có th�?nói là khá bừa bãi, thậm chí là s�?khoa trương có phần l�?bịch của một b�?phận người dân, nhà khoa học. Đặc biệt là s�?lạm dụng này đang xảy ra ngay trên các phương tiện thông tin đại chúng, gây ra rất nhiều h�?lụy và ảnh hưởng xấu tới công chúng. Đáng tiếc là xu hướng này có phần tăng lên trong những năm gần đây do xu th�?m�?cửa của đất nước. Giáo dục tiếng Việt trong nhà trường ph�?thông, giáo dục gia đình trong lời ăn tiếng nói của con cháu, s�?uốn nắn của người lớn, người có trách nhiệm đối với s�?s�?dụng tiếng Việt lệch chuẩn của giới trẻ�? cũng chưa được quan tâm thích đáng gây ra một thực trạng khá đau lòng như hiện nay. 

Đã đến lúc cần phải có một s�?xem xét nghiêm túc, một s�?quyết tâm vào cuộc quyết liệt hơn nữa của các cơ quan có thẩm quyền, k�?t�?cấp cao nhất, có s�?khảo sát toàn diện, điều tra xã hội có chiều sâu và s�?thẩm định chặt ch�?đ�?có th�?có được một bức tranh tổng th�?v�?ảnh hưởng của các xu th�?này đến s�?gi�?gìn s�?trong sáng của tiếng Việt, t�?đó xây dựng và triển khai h�?thống các giải pháp hiệu qu�?nhất.

Thời gian qua, chúng ta cũng đã có những n�?lực không ngừng, những bài nghiên cứu sâu, những hội ngh�? hội thảo, những quyết sách mới, những thay đổi trong sách giáo khoa, tài liệu giảng dạy tiếng Việt và ng�?văn �?các cấp học, những chương trình v�?tiếng Việt trên báo, đài, truyền hình�? nhưng thật s�?từng ấy là chưa đ�?vì dường như nó thiếu đi một định hướng chung, một chiến lược xuyên suốt, một quyết tâm thực s�?đ�?lớn đ�?làm thay đổi nhận thức chung, t�?các cấp ban ngành, các thiết ch�?xã hội, cho đến người dân. H�?thống giải pháp cần căn cơ và toàn diện, các ch�?tài đ�?mạnh đi kèm với các ch�?đ�?tôn vinh, khen thưởng cũng s�?góp phần nâng cao ý thức của người s�?dụng tiếng Việt, đó là điều cốt lõi nhất.

Tôi cũng cho rằng Nhà nước cần xem xét lấy một ngày trong năm làm “Ngày tôn vinh và gi�?gìn s�?trong sáng của Tiếng Việt�?

Thưa ông, cuộc sống càng phát triển năng động thì tốc đ�?gia tăng vốn t�?vựng mới ngày càng cao. Đó là xu th�?tất yếu. Cần phải làm gì đ�?chấn chỉnh những lệch lạc trong s�?dụng ngôn ng�? điều chỉnh hành vi ngôn ng�?

�?Trước hết, những thiết ch�?được giao nhiệm v�?nghiên cứu và tư vấn chính sách, như Viện Ngôn ng�?học Việt Nam, Hội Ngôn ng�?học Việt Nam, Hội nhà văn Việt Nam, h�?thống các trường Đại học�? cần th�?hiện rõ hơn nữa vai trò của mình. Các cơ quan tuyên giáo, các cơ quan thông tin đại chúng, các Nhà xuất bản�? cũng đóng một vai trò quyết định. Đối với ảnh hưởng không tốt t�?s�?thâm nhập của tiếng nước ngoài thì cần quan niệm giao lưu văn hóa là xu hướng chung, nhưng làm sao để�?“để hòa nhập nhưng không hòa tan�?lại là vấn đ�?khác.

Cuối cùng, nói gì thì nói, ý thức của người dân là cái quan trọng nhất, ý thức đó không t�?nó sinh ra mà là sản phẩm của c�?một quá trình giáo dục, t�?gia đình đến nhà trường, t�?công s�?nơi làm việc đến đến các diễn đàn, các phương tiện thông tin đại chúng�? tất c�?s�?làm nên một sức mạnh tổng hợp đ�?�?mọi nơi, mọi lúc người dân được sống trong một không khí trong lành của một tiếng Việt trong sáng, giàu nhạc điệu, giàu sức sống.  

Nhắc đến một Hội ngh�?Văn hóa, nhiều người thường ch�?nghĩ đến các nội dung liên quan đến các loại hình ngh�?thuật, đến văn học, thơ ca, đến các phong tục tập quán�? nhưng thực ra một yếu t�?nằm cơ hữu trong tất c�?các nội dung đó, góp phần quan trọng tạo nên những giá tr�?đó là ngôn ng�?lại có phần chưa được quan tâm thích đáng!   

Hy vọng rằng trong Hội ngh�?Văn hóa sắp tới, tiếng Việt s�?tìm lại được v�?trí vốn có của nó, v�?th�? vai trò, và nhu cầu bức thiết gi�?gìn s�?trong sáng của Tiếng Việt được đặt lên ngang tầm với những vấn đ�?quan yếu khác, chúng ta s�?có hẳn một tiểu ban  riêng dành cho tiếng Việt, đ�?sau Hội ngh�? đất nước s�?được chứng kiến một luồng sinh khí mới thổi hồn vào trong tiếng Việt yêu thương của chúng ta.

Theo Lao Động